لجستیک چیست و چه تاثیری در توسعه کسب و کار شما دارد؟
بسیاری از فعالیت‌ها و فرایندهای کسب‌وکارها و حتی امور روزمره افراد جامعه به لجستیک گره خورده است. تقریبا تمام صنایع تولیدی، بازرگانی، گردشگری و بسیاری از واحدهای خدماتی به زیرساخت‌های لجستیکی وابسته هستند. اما تعریف دقیق خدمات لجستیک چیست؟
تعریف لجستیک با تعاریفی که در عرف عمومی به کار برده می‌شود می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین کاربردهای لجستیک نیز می‌تواند تحت تاثیر آن دوباره تعریف شود. با این حال، حمل‌ونقل و انبارداری معمولا دو فرایند اصلی انواع لجستیک را دربرمی‌گیرند. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد انواع، مراحل و برنامه ریزی لجستیک، در کنار نقش آن در زنجیره تامین صحبت کنیم.
لجستیک چیست؟
اگرچه عبارت‌های «لجستیک» و «زنجیره تامین» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما باید گفت لجستیک یکی از اجزای زنجیره تامین است.
لجستیک به معنای جابجایی کالاها از یک نقطه به نقطه دیگر است که دو فرایند را در بر می‌گیرد: حمل و نقل و انبارداری. در حالی که زنجیره تامین، شبکه‌ای از کسب و کارها و سازمان‌ها است که در قالب ترتیبی از فرایندها با یکدیگر کار می‌کنند. یکی از این فرایندها لجستیک است که از مرحله تولید تا توزیع کالاها را شامل می‌شود.
بنابراین لجستیک را می‌توان فرآیند برنامه‌ریزی و اجرای کارآمد حمل و نقل و نگهداری کالا، از نقطه تولید تا مصرف تعریف کرد. هدف لجستیک برآوردن نیازهای مشتری در زمان مناسب و به شکلی مقرون به صرفه است. تا به امروز، لجستیک نقشی حیاتی در جابجایی تجهیزات و کالاها ایفا کرده است و در حال حاضر نقشی کلیدی در جابجایی کالاهای تجاری در زنجیره تامین ایفا می‌کند.
حتما بخوانید: صفر تا صد مدیریت زنجیره تامین (scm) ؛ ساختار، اصول و انواع آن
شرکت‌های مختلفی هستند که در زمینه لجستیک تخصص دارند و خدمات لجستیک را در اختیار تولیدکنندگان، خرده‌فروشان و سایر صنایعی که نیاز زیادی به حمل‌ونقل کالا دارند، قرار می‌دهند. برخی از این شرکت‌ها دارای طیف کاملی از زیرساخت‌های لجستیکی مانند هواپیما، کامیون، انبار و حتی نرم افزار هستند، در حالی که برخی دیگر تنها در یک یا دو زمینه تخصص دارند. FedEx، UPS و DHL همگی از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی معروف هستند که سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌کنند.
انواع لجستیک چیست؟
برخی از خرده‌فروش‌ها یا تولیدکنندگان بزرگ، شبکه لجستیک مستقل خود را دارند. با این حال، اکثر شرکت‌ها این فعالیت را به ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک خارجی برون‌سپاری می‌کنند.
در حالت کلی، خدمات لجستیک را می‌توان در سه دسته قرار داد:
- لجستیک درونی (Inbound Logistics): فرایند انتقال مواد خام و اجزا، از تامین‌کننده به تولیدکننده را لجستیک درونی می‌گویند. مدیریت لجستیک درونی اغلب شامل سفارش‌دهی خودکار و سفارش گردانی می‌شود و به این ترتیب، تولیدکنندگان همیشه مواد مورد نیاز برای تولید کالاهای جدید را دراختیار خواهند داشت. اگرچه فهرست مواد خام و اجزا بسیار گسترده است، اما هدف برای همه آنها یکسان است: تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان و کالاهای مورد نیاز آنها، برای حفظ جریان محصولات در زنجیره تامین، به سمت مشتریان و کاربران نهایی.
- لجستیک بیرونی (Outbound logistics): لجستیک بیرونی به معنای انتقال محصولات و کالاهای ساخته شده به یک مرحله دیگر در زنجیره تامین است. Outbound logistics می‌تواند به معنای انتقال محصولات از تولیدکنندگان به انبار، مراکز سفارش گردانی یا مراکز توزیع و همچنین ارسال آنها به مشتریان، خرده فروشان یا سایر مقاصد نهایی باشد. اگر مدیریت لجستیک ورودی یک سازمان ناکارآمد باشد، باعث ایجاد یک واکنش زنجیره‌ای در فرآیندهای لجستیک بیرونی آنها می‌شود و در نهایت، کل زنجیره تامین را مختل می‌کند.
- لجستیک معکوس (Reverse logistics): لجستیک معکوس، فرایند بازگرداندن کالاها در زنجیره تامین ، از مصرف کننده یا کاربر نهایی به مرکز سفارش گردانی، مرکز توزیع، خرده فروشی ها و تولیدکنندگان است. Reverse logistics معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که محصولات آسیب دیده یا از لحاظ ساخت با مشکل مواجه باشند، نیاز به تعمیر یا نوسازی داشته باشند یا عمر مفیدشان به پایان رسیده باشد و نیاز به روش‌های خاصی برای دفع دارند. فرایند لجستیک معکوس از نقطه فروش آغاز شده و تا نقطه دفع ادامه دارد.
مهم‌ترین مزایای خدمات لجستیک چیست؟
از آنجا که جابه‌جایی کالاها چیزی است که در نهایت جریان نقدی را هدایت می‌کند، منطقی است که مدیریت این حرکت – مدیریت تدارکات – را یک دغدغه اصلی کسب‌وکار دانست. در واقع، مدیریت لجستیک سودآوری یک شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بهتر است این تأثیر را به شانس واگذار نکنید!
در ادامه، به 6 مزیت اصلی مدیریت لجستیک اشاره شده است:
- شفافیت: مدیریت لجستیک باعث ایجاد شفافیت بیشتر در زنجیره تامین می‌شود. این امر به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا هزینه‌ها را بهتر کنترل کنند، ناکارامدی‌ها را کاهش دهند، مشکلات زنجیره تامین را شناسایی کنند، برنامه‌ریزی تقاضا را انجام دهند و بینش‌هایی درباره فرصت‌های بازار به‌دست آورند.
- کاهش سربار: مدیریت لجستیک شرکت‌ها را قادر می‌کند تا با کنترل مستمر موجودی، کاهش هزینه‌های اضافه در حوزه‌هایی مانند حمل و نقل یا کاهش فضای انبار، سربار را کاهش دهند.
- بهبود تجربه مشتری: تجربه مشتری عالی (CX) محرکی برای فروش‌های تکراری است. تحویل دقیق و سریع سفارش‌ها، تجربه مشتری را بهبود می‌بخشد که در نهایت وفاداری به برند و فروش آینده را افزایش می‌دهد.
- جلوگیری از ضرر: مدیریت لجستیک به شیوه‌های مختلف از بروز ضرر جلوگیری می‌کند. حسابداری موجودی واقعی یکی از این روش‌ها است که از طریق آن سازمان شما دقیقاً می‌داند که در هر زمان، چه مقدار سهام در دسترس دارد. همچنین سازمان‌ها می‌توانند جابجایی و مکان فعلی دارایی‌ها را ردیابی کنند تا سهام بدون اطلاع قبلی جابه‌جا یا منحرف نشود. علاوه بر این، با اطمینان از شرایط ذخیره‌سازی و حمل و نقل بهینه، مانند مدیریت دما و رطوبت، لجستیک بهینه از فساد و آسیب جلوگیری می‌کند.
- پشتیبانی از توسعه: پیش‌بینی تقاضا با محاسبه دقیق نیازهای موجودی و سفارش، حمل و نقل و ذخیره‌سازی بر اساس آن، از توسعه پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، استفاده از بهترین شیوه‌های مدیریت خدمات لجستیک، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سفارش‌های تعداد بیشتری از مشتریان را به‌موقع انجام دهند.
- حفظ مزیت رقابتی: تحویل درست و به‌موقع سفارش‌ها، یک عنصر کلیدی در تجربه مشتری است. از طرف دیگر، تجربه مشتری خوب عاملی برای تکرار خرید، افزایش اعتبار برند و تبلیغ یک کسب‌وکار است که باعث جذب مشتریان جدید می‌شود. مدیریت لجستیک به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به‌طور مستمر، سفارش‌های خود را در زمان مناسب تحویل دهد و به این ترتیب، مزیت رقابتی خود را تقویت کند.
